Maskumambang
Sasmita tembang
Maskumambang : kumambang, maskéntir.
Wujud Tembang
Maskumambang
Duh
anakmas wajib angurmati (12/i)
Marang
yayah rena (6/a)
Aja
pisan kumawani (8/i)
Anyenyamah gawe
susah (8/a)
Watak Tembang
Maskumambang, watake sedhih, susah, nelangsa, kelara-lara. Cocok
kanggo pasemon crita sedhih nelangsa.
Tegese Tembang
Maskumambang (dalam
kandungan). Dalam bahasa jawa "kumambang" yang berarti
mengambang. Menggambarkan bayi manusia yang masih mengambang di perut ibunya.
Mijil
Sasmita tembang
Mijil : wijil, wiyos, rarasati.
Wujud Tembang
Mijil
Ngrasuk
busana sang raja putri (10/i)
Denirasa
lolos (6/a)
Nuli
nedhak angandhut patrane (10/e)
Tininggalan parekan myang
cethi (10/i)
Wus sansaya agungipun (6/i)
Wus sansaya agungipun (6/i)
Lajeng
lampahipun (6/u)
Watak Tembang
Watak lagu ini asih lan
tresna.
Tegese Tembang
Mijil (lahir), Dalam
bahasa jawa "mijil, mbrojol, mencolot" yang berarti muncul atau
keluar. Menggambarkan kelahiran bayi.
Sinom
Sasmita tembang
Sinom : sinom, anom, teruna, srinata, ron
kamal, pangrawit, logondang.
Wujud Tembang
Sinom
Pangéran kang sipat murah
(8/a)
Njurungi kajating dasih (8/i)
Ingkang temen tinemenan (8/a)
Pan iku ujaring dalil (8/i)
Nyatané ana ugi (7/i)
Iya Kiyageng ing Tarub (8/u)
Wiwitané nenedha (7/a)
Tan pedhot tumekèng siwi (8/i)
Wayah buyut canggah warèngé kang tampa (12/a)
Njurungi kajating dasih (8/i)
Ingkang temen tinemenan (8/a)
Pan iku ujaring dalil (8/i)
Nyatané ana ugi (7/i)
Iya Kiyageng ing Tarub (8/u)
Wiwitané nenedha (7/a)
Tan pedhot tumekèng siwi (8/i)
Wayah buyut canggah warèngé kang tampa (12/a)
Watak Tembang
Watak lagu ini grapyak lan
renyah.
Tegese Tembang
Sinom (muda), Dalam
bahasa jawa "kanoman" yang berarti muda atau usia muda. Menggambarkan
cerita masa muda yang indah, penuh dengan harapan dan angan-angan dan mencari
ilmu untuk mewujudkannya.
Kinanthi
Sasmita tembang
Kinanthi :
kanthi, gandheng, kanthil
Wujud Tembang
Kinanthi
Padha gulangen ing kalbu
(8/u)
Ing sasmita amrih lantip
(8/i)
Aja pijer mangan néndra (8/a)
Kaprawiran dèn kaèsthi (8/i)
Pesunen sariranira (8/a)
Sudanen dhahar lan guling
(8/i)
Watak Tembang
Watake seneng, tresna asih,
mitutura, nuladani, mula lumrahe kanggo menehi pitutur lan crita kang nelakake
rasa tresna asih.
Tegese Tembang
Kinanthi
(tuntunan). Dalam bahasa jawa "kanthi" yang berarti tuntunan
atau dituntun untuk menggapai masa depan. Menggambarkan masa di mana manusia
membentuk jati diri dan meniti jalan menuju cita-cita.
Asmaradana
Sasmita tembang
Asmaradana
Wujud Tembang
Asmarandana
Anjasmara
ari mami (8/a)
Masmirah
kulaka warta (8/a)
Anèng
kuta Prabalingga (8/o)
Prang
tanding lan Wurubisma (8/a)
Kariya
slamet wong ayu (8/u)
Pun
kakang pamit palastra (8/a)
Watak Tembang
Asmaradana : asmara, brangta,
kingkin, yungyun ---- watake tresna asih lan sdhih, mula pantes kanggo nelakake
katresnan.
Tegese Tembang
Asmarandana
(asmara). Dalam bahasa jawa "tresna" yang berarti cinta atau
kasmaran. Menggambarkan masa di mana manusia dirundung asmara, dimabuk cinta,
ditenggelamkan dalam lautan kasih.
Gambuh
Sasmita tembang
Gambuh, buh, jumbuh, tambuh
Wujud Tembang
Gambuh
Sekar gambuh
ping catur (7/u)
Kang cinatur polah kang kalantur (10/u)
Tanpa tutur katula-tula katali (12/i)
Kadaluwarsa katutuh (8/u)
Kapatuh pan dadi awon (8/a)
Kang cinatur polah kang kalantur (10/u)
Tanpa tutur katula-tula katali (12/i)
Kadaluwarsa katutuh (8/u)
Kapatuh pan dadi awon (8/a)
Watak Tembang
kulina lan nepung-nepungke
Tegese Tembang
Gambuh
(kecocokan). Dalam bahasa jawa "jumbuh atau sarujuk" yang berarti
cocok. Menggambarkan komitmen manusia yang sudah menyatakan cinta dan siap
untuk berumah tangga.
Durma
Sasmita tembang
Durma,undur,sirna, galak
Wujud Tembang
Durma
Kadya singa
dardulakartisampekna (12/a)
Janthayu mulat aglis (7/i)
Risang yaksa Dipa (6/a)
nguwuhake mandhega (7/a)
Kagyat yak sendra anolih (8/i)
Janthayu mangsah (5/a)
Napyak muka narpati (7/a)
Janthayu mulat aglis (7/i)
Risang yaksa Dipa (6/a)
nguwuhake mandhega (7/a)
Kagyat yak sendra anolih (8/i)
Janthayu mangsah (5/a)
Napyak muka narpati (7/a)
Watak Tembang
Watak lagu ini nesu lan
muntab.
Tegese Tembang
Durma
(dermawan). Dalam bahasa jawa "darma atau weweh" yang berarti
dermawan dan senang bersedekah. Menggambarkan wujud dari rasa syukur kepada
Allah yang telah memberikan semua yang terbaik.
Pangkur
Sasmita tembang
Pangkur, wuntat, pungkur,
ungkur, yudakenaka, ungkur.
Wujud Tembang
Pangkur
Uripe sepisan rusak (8/a)
Nora mulur nalare pating
sluwir (11/i)
Kudita guwa kang sinung (8/u)
Sinerang ing maruta (7/a)
Gumarenggeng anggereng agung
gumrenggung (12/i)
Pindha padane si mudha
(8/a)
Prandene paksa kumaki (8/i)
Watak Tembang
Watak lagu ini sereng lan
tegas.
Tegese Tembang
Pangkur (menjauhi hawa
nafsu). Dalam bahasa jawa "mungkur" berarti menjauhi.
Menggambarkan manusia yang menyingkirkan hawa nafsu angkara murka, nafsu
negatif yang menggerogoti jiwanya.
Megatruh
Sasmita tembang
dudukwuluh,truh, megatruh,
pegat, duduk, wuluh, luh
Wujud Tembang
Megatruh
Sigra
milir sang gèthèk sinanggga bajul (12/u)
Kawan
dasa kang njagèni (8/i)
Ing
ngajeng miwah ing pungkur (8/u)
Sinangga
ing kanan kèring (8/i)
Sang
gèthèk lampahnya alon (8/o)
Watak Tembang
Watak lagu ini nglara lan sedih.
Tegese Tembang
Megatruh
(kematian). Dalam bahasa jawa "megat roh" yang berarti keluarnya
roh. Menggambarkan terlepasnya roh atau kematian manusia.
Pocung
Sasmita tembang
Pucung, kaluwak, wanda ‘cung’
Wujud Tembang
Pocung
Tinimbang
nganggur pikirane dadi nglantur (12/u)
Angur nyambut karyo (6/a)
Apa-apa ditandangi (8/i)
Angur nyambut karyo (6/a)
Apa-apa ditandangi (8/i)
Wis ngertia wong
nganggur batale setan (12/a)
Watak Tembang
Watak lagu ini sembrana,
gecul, ora ana greget saut.
Tegese Tembang
Pocung (dibungkus mori
putih).Dalam bahasa jawa "pocong" yang berarti sudah dibungkus.
Menggambarkan kematian manusia lalu dimandikan, dishalatkan, dan siap
dikuburkan.
Dhandhanggula
Sasmita tembang
sarkara, manis, madu, hartati, dhandhang, gula drawa.
Wujud Tembang
Pamedhare wasitaning ati,
cumanthaka aniru pujangga,
dhahat mudha ing batine,
nanging kedah ginunggung,
datan wruh yen akeh ngesemi,
ameksa angrumpaka,
basa kang kalantur,
tutur kang katula-tula,
tinalaten rinuruh kalawan ririh,
mrih padhanging sasmita.
cumanthaka aniru pujangga,
dhahat mudha ing batine,
nanging kedah ginunggung,
datan wruh yen akeh ngesemi,
ameksa angrumpaka,
basa kang kalantur,
tutur kang katula-tula,
tinalaten rinuruh kalawan ririh,
mrih padhanging sasmita.
Watak Tembang
Watake luwes, kewes,,lan
ndudut ati, mula pantes kanggo nelakake crita apa bae, ing ngendi bae,,lan
kahanan apa bae.
Tegese Tembang
pamedhare = pamulange,
ngandhakake, membicarakan.
medhar sabda = sesorah, pidato.
wasita = warsita, wursita, wewarah, piwulang, nasehat.
cumanthaka = kumawani, kumendel, memberanikan diri.
dhahat = banget, sangat.
mudha = bodho, balilu, punggung, bodoh.
ginunggung = gunggung + in = dibombong, dibesarkan hatinya.
angrumpaka = nganggit, ngripta, mengarang.
kalantur = kaladuk, ngayawara, omong kosong,
medhar sabda = sesorah, pidato.
wasita = warsita, wursita, wewarah, piwulang, nasehat.
cumanthaka = kumawani, kumendel, memberanikan diri.
dhahat = banget, sangat.
mudha = bodho, balilu, punggung, bodoh.
ginunggung = gunggung + in = dibombong, dibesarkan hatinya.
angrumpaka = nganggit, ngripta, mengarang.
kalantur = kaladuk, ngayawara, omong kosong,
katula-tula = ngrekasa, asor,
ora ana ajine.